Over het gradensysteem in de Katori Shinto ryu
In de Shinto ryu zijn er drie formele erkenningen: de menkyo, de mokuroku en de kirigami.
In een vroeg stadium van zijn studie kan de student een kirigami (afkorting voor kirigami no menkyo) krijgen. Kirigami betekent letterlijk ‘afgesneden stuk papier’. Het is de ‘gelofte’ waarmee de student toegelaten wordt tot de instructie van de school.
Mokuroku wordt toegekend aan een wat verder gevorderde student en betekent letterlijk ‘lijst’ of ‘catalogus’.
Menkyo betekent ‘licensie’ of ’toestemming’ en gaf oorspronkelijk het recht om de naam van de school naar derden toe te gebruiken, zoals bij duels, en om zelf gradueringen toe te kennen.
Binnen deze drie hoofdcategorieën worden verdere onderscheiden aangebracht:
shoden (eerste stap die in de traditie wordt gezet)
chuden (tussenstap die in de traditie wordt gezet)
okuden (het hart van de traditie, de diep ingewijde)
kaiden (de voltooide stap, de compleet ingewijde)
Menkyo kaiden is dus de hoogste graad die kan worden toegekend.
Hatakeyama Goro sensei hanteerde het volgende systeem:
- menkyo kaiden (8e dan en hoger)
- menkyo okuden (7e dan)
- menkyo chuden (6e dan)
- menkyo mokuroku (5e dan)
- mokuroku chuden (4e dan)
- mokuroku shoden (3e dan)
- kirikami chuden (2e dan)
- kirikami shoden (1e dan)
Historische achtergond:
Oorspronkelijk kennen de kobudo-stijlen van vóór de Meij-restauratie van 1868 niet het bandensysteem met dan- en kyu-graden zoals dat bestaat in moderne vechtsporten. Het is historisch gezien zelfs nog maar de vraag of en hoe middeleeuwse ryu zoals de Katori Shinto en de Kashima Shinto Ryu geïnstitutionaliseerd waren. Waarschijnlijk begon niet eerder dan de Edo-periode, dus na 1600, een mate van professionalisering van de vechtkunsten die de behoefte deed ontstaan aan een formalisering die aan studenten de mate van hun voortgang in hun ontwikkeling toonde. Het systeem van dan- en kyu-graden met verschillend gekleurde banden werd pas eind 19e eeuw ontworpen door Jigoro Kano, de grondlegger van het moderne judo. Voordien hanteerde elke ryu zijn eigen systeem.
In de hoofdlijn van de Katori Shinto ryu, de Otake-lijn, wordt nog steeds alleen het traditionele systeem toegepast. De lijn van Sugino Yoshio is een ryuha, een tak van de school: ryu betekent letterlijk ook ‘stroom’, we spreken dus over een zijvertakking van de rivier.
Sugino zelf kreeg zijn leraarstoestemming van de soke en het hoofd van de Katori-tempel. Tegen de jaren tachtig was hij aangesloten bij de Kokusai Budo Renmei, een federatie van martiale kunsten in Japan die aan de leden dangraden ging toekennen.
Sugino ging dat zelf toen ook doen aan zijn leerlingen. (Internationaal staat de Renmei bekend als de International Martial Arts Federation (IMAF), die overigens naar het schijnt weer in verschillende groepen uiteen is gevallen.)
Sugino kende aan Hatakeyama sensei een menkyo-kaiden en een 9e dan toe. Na het overlijden van de eerste splitste Hatakeyama sensei zich af van de Sugino Yukihiro-lijn. Hij keerde terug naar het traditionele gradensysteem, waarbij om vergelijking mogelijk te maken de oude uitdrukkingen met een equivalente dangraad zijn gelijkgesteld.
Stephen Snelders
