Sugino Yoshio

De Katsujinken-dojo volgt in de beoefening van Katori Shinto Ryu in de eerste plaats de stijl van Yoshio Sugino. Sinds 1989 hebben leraar en leerlingen van de dojo les gehad van Sugino Sensei zelf en van zijn leerling Goro Hatakeyama, indertijd de leraar van de niet-Japanse leerlingen in de Sugino-dojo.

De belangrijkste schriftelijke vastlegging van Sugino’s stijl is het boek Budo Kyo Han uit 1941. Dit boek werd geschreven door Yoshio Sugino en Ito Kikue en werd uitgegeven met een voorwoord van de toenmalige hoofdpriester van de Katori-tempel, die het werk omschreef als het ‘Katori Shinto Ryu budo handboek’. Het geeft een inkijk in de manier waarop Katori Shinto Ryu vóór en tijdens de Tweede Wereldoorlog beoefend werd.

Yoshio Sugino werd geboren op 12 december 1904 in een boerenfamilie in het dorpje Naruto-machi in de provincie Chiba. In 1918 werd hij leerling aan het departement van handel en nijverheid van de Keio-universiteit. Hier begon hij met de studie van verschillende martiale kunsten, waaronder judo en kendo. ondanks zijn geringe lengte en omvang (159 cm lang en slechts 56 kilo zwaar) werd vooral judo zijn grote passie en Sugino werd een gevorderde leerling van de Kodokan, het centrale judo-hoofdkwartier van Jigoro Kano. Na afloop van zijn studie werkte Sugino een jaar lang als bankklerk in Taipei, op het door de Japanners bezette Taiwan. Daarna hield hij het kantoorbestaan voor gezien.

Op 15 september 1927 opende Sugino zijn eigen dojo in Kawasaki. Deze dojo bestaat nog steeds en wordt nu geleid door één van zijn zoons. Behalve als professioneel leraar in de martiale kunsten, zowel aan deze dojo als aan verschillende scholen, verdiende Sugino tot 1950 zijn brood met het verbinden en rechtzetten van gebroken en ontwrichte beenderen.

Hoewel Sugino aanvankelijk in de eerste plaats judoleraar was begon hij gedesillusioneerd te raken in judo als moderne sport en geïnteresseerd te raken in de klassieke bugei. Vanaf 1928 studeerde hij ook Yoshin koryu jiu-jiutsu, een stijl uit de Edo-periode. Na het behalen van zijn vierde dan judo trad Sugino op aandringen van Kano zelf toe tot het klassieke budo (kobudo)-programma van de Kodokan. Kano was van mening dat zijn judoka ook de klassieke vechtkunsten dienden te bestuderen. Op zijn verzoek zond de Katori-tempel vier leraren of shihan naar de Kodokan om daar één keer per week onderricht te geven aan gevorderde judoka zoals Sugino en Minoru Mochizuki, die later grondlegger werd van het Yoseikan aikibudo. Op de terugweg deden de shihan ook de Sugino-dojo aan. Eén van hen, Ichizo Shiina, werd Sugino’s leraar. Zij zouden later, in 1937 of 1938, nog samen een demonstratie van Katori voor de keizer verzorgen.

In 1932 werd Sugino ook nog eens een leerling van aikido-grondlegger Morihei Ueshiba in diens ‘hel-dojo’. Drie jaar later kreeg Sugino van Ueshiba een leraarsbevoegdheid in aikido. Na de Japanse capitulatie in 1945 zou de Sugino-dojo ook dienen als een dojo van de Aikikai-organisatie.

Vanaf 1937 onderwees Sugino judo en Katori (soms in de vorm van naginatales voor meisjes) aan verschillende scholen en inrichtingen in Chiba. Zo werd hij in 1939 judoleraar aan zijn oude Keio-universiteit. Tijdens de oorlog mocht Sugino doortrainen, want hij hoefde niet in actieve dienst, maar diende als hulpsoldaat bij de bevoorradingstroepen. De geallieerde bombardementen legden uiteindelijk ook de training in zijn dojo plat. Het laatste jaar van de oorlog bracht Sugino door in Fukushima op het platteland. Tot grote irritatie van zijn medevluchtelingen was hij hierheen in een overvolle trein gereisd met zijn armen vol naginata en yari, die hij wilde redden voor de geallieerde bommen.

Na de oorlog hervatte Sugino zijn bestaan in de Kawasaki-dojo. Zijn reputatie maakte dat Akira Kurosawa hem in 1953-1954 inhuurde om bij het maken van zijn film Seven Samurai de acteurs te oefenen in de wapenkunst en te helpen de vechtscène’s te choreograferen. Sugino werkte later ook mee aan Kurosawa’s Hidden Fortress en Yojimbo, aan Hiroshi Inagaki’s Miyamoto Musashi, en aan andere film- en televisiedrama’s.

In de jaren tachtig liet Sugino als eerste Katori-leraar niet-Japanse leerlingen toe tot zijn dojo. Hij bezocht zelfs op hoge leeftijd zelf Europa om onderricht te geven in Frankrijk, Italië, België en Zwitserland. Zelf herinner ik mij hem uit 1990, toen ik met mijn toenmalige leraar Erik Louw en trainingspartners als Jan Feller en Gerry Groenemeyer (die nu Katori-onderricht geeft in Denemarken) naar Italië en België ging om les van hem en van Hatakeyama Sensei te krijgen. Hoewel al 85 jaar oud stond Sugino nog steeds kaarsrecht op de mat, en corrigeerde hij op zijn beleefde manier de meest minutieuze details in het wapengebruik van zowel beginnende als vergevorderde leerlingen. De herinnering aan zijn persoonlijke uitstraling blijft een belangrijke inspiratiebron voor het voortzetten van de traditie waarin hij wortelde.

Sugino O-Sensei stierf op 13 juni 1998.

Stephen Snelders

Bronnen

• mondelinge mededelingen
• Tsukaza Matsuzaki, ‘The Last Swordsman: Yoshio Sugino’, Aikido Journal 24 (1997), nrs. 1-4
• Stanley A. Pranin, ‘Yoshio Sugino’, in: Aikido Masters: Prewar Students of Morihei Ueshiba (Tokyo: Aiki News, 1993), 199-211

Links